PSZCZYŃSKIE SZKOŁY XX-LECIA MIĘDZYWOJENNEGO OKIEM FOTOGRAFA MICHAŁA ŚWIĘCHA
Z końcem XIX wieku szkoły dotychczas lokalizowane w pobliżu kościołów, zaczęły powstawać w nowej części miasta, dzielnicy jeszcze niezabudowanej, opodal stacji kolejowej. W październiku 1879 roku rozpoczęto prace ziemne pod budowę nowego gmachu niemieckiego państwowego gimnazjum o nazwie „Königliche Gymnasium zu Pless”. Ulica, przy której stanęła szkoła, otrzymała nazwę Gymnasialstrasse (ul. Gimnazjalna). W latach 1890 i 1897, przy ówczesnej Neue Schulstrasse (ul. Nowej Szkolnej), wybudowano dwa gmachy jednopiętrowe z przeznaczeniem na szkoły powszechne ewangelicką i katolicką. Kolejna szkoła, Miejskie Gimnazjum Żeńskie im. św. Jadwigi stanęło przy Teichstrasse (ul. Stawowa) w 1905 roku, a w 1933 roku „Nostra” Spółka Budowlana z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Katowicach, zakupiła w Pszczynie przy ówczesnej ul. Sienkiewicza parcelę pod budowę siedmioklasowej, niemieckojęzycznej prywatnej szkoły.
PAŃSTWOWE GIMNAZJUM IM. BOLESŁAWA CHROBREGO
Königliche Gymnasium zu Pless
Uroczystość poświęcenia nowego budynku szkoły odbyła się 1 grudnia 1881 roku. W zachowanym z tego okresu opisie czytamy, że jest to dwupiętrowy gmach z cegły, z sutereną, poddaszem i dachem pokrytym łupkiem. W łuku nad głównym wejściem znajdował się punkt świetlny, a po jego lewej i prawej stronie umieszczono dwa medaliony z palonej gliny, z płaskorzeźbami głów przedstawiającymi wizerunki ówczesnego niemieckiego cesarza Wilhelma I i króla Prus Fryderyka II. Na terenie posesji powstała również sala gimnastyczna. Dla dyrektora mieszkającego w budynku gimnazjum, wydzielono część gruntu na założenie ogrodu i postawienie altany. 24 czerwca 1922 roku Tadeusz Przysiecki przejął w imieniu władz polskich gimnazjum od Niemców. W roku szkolnym 1924/25 szkole nadano nazwę „Państwowe Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Pszczynie” i rozpoczęto modernizowanie budynku. Wyremontowano aulę i założono pracownie chemiczno-fizyczną i biologiczną, a trzy lata później powstała szkolna kaplica. Obecnie jest to I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego, należące do Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Pszczynie.
ul. 3 Maja 7, widok współczesny
MIEJSKIE GIMNAZJUM ŻEŃSKIE IM. ŚW. JADWIGI
Höhere Töchterschule
14 lipca 1923 roku nastąpiło przejęcie budynku Wyższej Szkoły dla Dziewcząt (dawniej Höhere Töchterschule) przez gminę miejską w Pszczynie. Szkołę przeznaczono dla utworzonego w lipcu 1923 roku 3-klasowego miejskiego liceum, któremu nadano imię św. Jadwigi. Aby podnieść poziom kształcenia w szkole, miasto postarało się w lutym 1929 roku o przemianowanie liceum na Miejskie Gimnazjum Żeńskie im. św. Jadwigi. Była to placówka typu humanistycznego, z łaciną i językiem angielskim, ale bez greki. Każdy nowy rok szkolny rozpoczynano i kończono uroczystym nabożeństwem w kaplicy Gimnazjum Państwowego (dzisiaj I LO im. Bolesława Chrobrego), po czym uczennice wracały do swojego budynku. Początkiem roku szkolnego 1933/34 w Gimnazjum wprowadzano system koedukacyjny i odtąd, co roku likwidowano jedną klasę żeńską, aż do zupełnego zamknięcia szkoły. Opuszczony budynek przydzielono Komendzie Garnizonu i Powiatowej Komendzie Uzupełnień w Pszczynie. W latach 1945–1948 był użytkowany przez Obwodowy Urząd Inwalidzki, następnie przez Średnią Szkołę Zawodową. Obecnie w budynku mieści się Powiatowy Zespół Szkół nr 1 w Pszczynie im. generała Józefa Bema.
dawne Miejskie Gimnazjum Żeńskie im. św. Jadwigi w Pszczynie
fotografia Michała Święcha
w Pszczynie przy ul. Poniatowskiego 2, widok współczesny
PUBLICZNA SZKOŁA POWSZECHNA NR 1
Dawniej dwie oddzielne szkoły katolicka i ewangelicka
W 1927 roku w obu budynkach było łącznie 12 sali lekcyjnych. W następnym roku firma Grzegorza Liszki dobudowała kolejne, w których przewidziano między innymi naukę gospodarstwa domowego i robót ręcznych. Założono również wspólną instalację grzewczą dla obu gmachów. W 1936 roku władze miejskie zwróciły się do Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego w Katowicach o poparcie inicjatywy rozbudowy szkoły, przede wszystkim ze względu na szczupłość miejsca i brak sali gimnastycznej. Projekt rozbudowy wykonał architekt Kazimierz Sołtykowski z Mysłowic. Prace budowlane powierzono firmie Andrzeja Biety z Katowic. Do 1939 roku dotychczasowe dwa gmachy połączono w jedną całość, podwyższając budynek o jedno piętro, dobudowano salę gimnastyczną i dokonano zamiany dachów drewnianych na żelbetonowe. Z 1948 roku pochodzą pierwsze powojenne dane o budynku Publicznej Szkoły Powszechnej nr 1 w Pszczynie. W gmachu mieściło się 11 sali lekcyjnych i 6 przedszkolnych, sala konferencyjna, gabinet pomocy naukowych, biblioteka, rekwizytornia, pracownia fizyczna, sala prac ręcznych, kuchnia i jadalnia. Od 27 listopada 2005 roku Szkoła nosi imię Książąt Pszczyńskich w Pszczynie.
SIEDMIOKLASOWA PRYWATNA SZKOŁA Z WYKŁADOWYM JĘZYKIEM NIEMIECKIM
Szkołę zaprojektował Paweł Spiller, a wybudowała ją firma „Przebuika” spółka z o.o. w Pszczynie, reprezentowana przez Brunona Olowsona i Górnośląskie Przedsiębiorstwo Budowlane dla robót nad- i podziemnych w Pszczynie Maxa Körbera. 26 sierpnia 1935 roku wydano zezwolenie na otwarcie szkoły. Na parterze zaplanowano garderoby, kuchnię i pokój śniadań oraz salę zabaw dla ochronki; na pierwszym piętrze: trzy sale lekcyjne, pokój dla kierownika szkoły i nauczycieli, pracownię robót ręcznych i magazyn na pomoce naukowe; na drugim piętrze: cztery sale lekcyjne, pracownie fizyczną i chemiczną oraz garderobę. Przez lata swoją siedzibę miały tam między innymi Szkoła Podstawowa nr 5, Publiczne Gimnazjum nr 1 i Szkoła Podstawowa nr 1. W roku szkolnym 2019/2020 budynek szkoły opuścili ostatni uczniowie.
po lewej fragment budynku alumnatu nazywanego także Domem Narodowym
fotografia Michała Święcha
po lewej fragment dawnego budynku alumnatu – obecnie własność prywatna
Opracowała: Joanna Strońska-Przybyła na podstawie tekstów własnych i Małgorzaty Tomczykiewicz Pszczyna wczoraj i dzisiaj, oraz
materiałów z zasobu Archiwum Państwowego w Katowicach Oddział w Pszczynie
ALBUM
Pszczyna wczoraj i dzisiaj
Inspiracją dla powstania albumu, stał się zbiór negatywów szklanych Michała Święcha, jednego z najsłynniejszych fotografów pszczyńskich.