Muzeum Zamkowe w Pszczynie

Święta Bożego Narodzenia to czas spotkań w gronie rodziny i przyjaciół, czas, kiedy zasiadamy przy wspólnym stole. Wspominając swe dzieciństwo Anna von Hochberg [fot. 1], urodzona w 1888 roku córka księcia pszczyńskiego Hansa Heinricha XI von Pless, tak opisuje ten wyjątkowy, świąteczny czas:
„Święta Bożego Narodzenia były znowu cudownym okresem. (…) Nasze  rodzeństwo [Anny i jej brata Wilhelma], tzn. Conny (Konrad) i Fritz (Friedrich) przyjeżdżali 23 grudnia, co sprawiało nam wiele radości. Wcześnie rano 24 grudnia w pokoju bilardowym stała już ubrana choinka i emocje narastały”.

W czasie świąt, ale nie tylko, warto pamiętać o odpowiednio przygotowanym do posiłku stole. W pszczyńskim zamku za należyte jego przygotowanie w zamkowej jadalni [fot. 2] odpowiadała specjalnie przeszkolona służba, m.in. kredensarz, czyli osoba, która zajmowała się nakryciem i ozdabianiem stołów. Obecnie każdy z nas decyduje o wyglądzie swojego stołu, ale należy pamiętać o pewnych regułach. Przede wszystkim potrzebna jest dobra organizacja i czas. Podstawą dobrze nakrytego stołu jest obrus. Musi być oczywiście czysty i idealnie wyprasowany. Powinien zwisać przynajmniej 20 centymetrów z każdej strony. Kolor obrusa jest dowolny. Możemy wybrać klasyczny, biały obrus albo wzorzysty lub kolorowy, który ożywi stół, ale pamiętajmy, by pasował do zastawy stołowej.

Aby prawidłowo nakryć do stołu, należy pamiętać o kilku ogólnych zasadach. Najważniejszą z nich jest ułożenie sztućców. Sztućce układa się w kolejności ich użycia. Oznacza to, że najdalej od talerza znajdują się sztućce, których będziemy używać na początku, natomiast najbliżej talerza – sztućce do potraw podawanych na końcu. Pamiętajmy, widelce układamy po lewej stronie talerza zaś noże po prawej, a ich ostrze powinno być skierowane w stronę talerza. Łyżkę umieszczamy na prawo od noża, a łyżeczki i widelczyki deserowe układamy powyżej talerza. Trzonek łyżeczki powinien być skierowany w prawo, zaś widelczyka w lewo. Gdy do posiłku podajemy pieczywo i masło, po lewej stronie od widelca powinien znajdować się talerzyk do pieczywa, zaś na nim specjalny nóż do masła [fot.3].

Teoretycznie na stole powinien znaleźć się kieliszek na wodę, wino czerwone i białe. W rzeczywistości jednak na stole nie ma aż tyle miejsca, więc warto pomyśleć, jakie napoje będziemy podawać. Do białego wina przeznaczone są kieliszki o kształcie tulipana – mniejsze i smukłe. Do wina czerwonego kieliszki większe i pękate. Pamiętajmy również o kieliszku do wody [fot. 4]. Ze względu na brak miejsca na stole można postawić tylko jeden, średniej wielkości, uniwersalny kieliszek. Kieliszki stawiamy po prawej stronie talerza nad nożem.

Kolejny elementem pojawiającym się na stole są serwetki, które nie tylko chronią gości przed zabrudzeniem, ale także są doskonałym elementem dekoracyjnym stołu. Możemy wybrać serwetki papierowe lub płócienne, w różnych kolorach i wzorach. Możemy je składać na skos, zwijać w rulon lub pokusić się o bardziej wyszukane kształty, np. w świąteczną choinkę (plik do pobrania znajduje się pod galerią zdjęć). Pamiętajmy, że powinny być starannie dobrane do pozostałych elementów stołu. Serwetki zazwyczaj układa się po lewej stronie nakrycia lub na środku talerza. Lepiej unikać umieszczania serwetek pod sztućcami, gdyż trudno je stamtąd wyciągnąć.

Kiedy skończymy rozkładanie sztućców, kieliszków i serwetek, możemy pomyśleć o dodatkach, które udekorują nasz stół. Powinien na nim znaleźć się punkt centralny – mogą to być świece, kwiaty czy stroiki. Dekoracja nie  może być jednak zbyt wysoka i dobrze, by jej kolorystyka pasowała do pozostałych elementów na stole. Świąteczny stół można ozdobić na wiele sposobów, należy jednak unikać nadmiaru dekoracyjnych drobiazgów. Przede wszystkim pamiętajmy o dobrej i miłej atmosferze podczas spotkań przy stole.

Autorka tekstu: Magdalena Wrzoł