Aleja Kościuszki i Plac Zwycięstwa i Wolności
Nowa dzielnica, zwana dzisiaj dziewiętnastowieczną, powstała poprzez skomunalizowanie w 1876 roku pojedynczych parcel, należących do związków gminnych Pszczyny, obszaru dworskiego Siedlice i wytypowanych przez Zarząd Dóbr Książęcych części pól uprawnych z folwarku Siedlice. Parcele miały być zabudowane wyłącznie budynkami mieszkalnymi w stylu willowym i zaopatrzone od frontu reprezentacyjnymi ogrodami. Ulice i place miasto otrzymało bezpłatnie do publicznego użytkowania.
Eksponowane fotografie przedstawiają Aleję Kościuszki – główny trakt dzielnicy willowej, czyli odcinek od dzisiejszego Placu Zwycięstwa i Wolności do placu przy Sądzie Rejonowym. Aleja, tak jak na początku, nadal posiada dwa pasy ruchu, oddzielone od siebie deptakiem, obsadzonym drzewami, pomiędzy którymi stoją ławki. Przed 1922 rokiem nosiła nazwę Fürstenstrasse (ul. Książęca). W 1930 roku wybrukowano ją i skanalizowano. Koszty inwestycji pokryło miasto, natomiast remont lub budowa nowych chodników oraz ich utrzymanie ciążyły już na właścicielach posesji, stojących przy ulicy.
W trakcie rozbudowy miasta po stronie południowo-wschodniej, przy przedłużeniu Alei do dworca kolejowego, w 1895 roku utworzono plac, wokół którego planowano budować wille. Na przestrzeni lat, plac nosił nazwy Wilhelmplatz (Plac Wilhelma), od 1895 roku Fürstenplatz (Plac Książęcy), od czerwca 1922 roku Plac Książęcy, od 1931 roku Plac Karola Miarki, od września 1939 roku Lammersplatz (Plac Lammersa) i po 1945 roku Plac Zwycięstwa i Wolności. Skwer zaprojektował książęcy ogrodnik H. Bohlecke. Wybudowano alpinarium prawdopodobnie z grotą i obsadzono roślinnością i drzewami rzadkich gatunków.
Z lewej strony fotografii, jeszcze przy Alei Kościuszki, widoczna willa należąca ówcześnie do Marii Kowaczkowej. W okresie 1923-1933, działał tam internat dla dzieci polskich arystokratów, uczących się w Państwowym Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Pszczynie. W kolejnych latach do wybuchu II wojny światowej, mieszkali w nim również synowie z mniej utytułowanych rodzin ziemiańskich i z rodzin Górnoślązaków.
Z prawej strony najstarsza z powstałych przy placu kamienic i pierwsza, której projektantem i inwestorem był Richard Asser pszczyński architekt i budowniczy. Fotografię wykonano po 1936 roku, gdy należała do adwokata Mariana Hołogi.
Inwestorem kamienicy był nadleśniczy Adolf Cogho, przybyły z Węgier. W 1913 roku jego willę odkupił książę pszczyński Jan Henryk XV Hochberg z przeznaczeniem na mieszkania służbowe dla pracowników książęcego nadleśnictwa.
Opracowała Joanna Strońska-Przybyła na podstawie tekstów własnych i Małgorzaty Tomczykiewicz, Pszczyna wczoraj i dzisiaj, s. 158-163
ALBUM
Pszczyna wczoraj i dzisiaj
Inspiracją dla powstania albumu, stał się zbiór negatywów szklanych Michała Święcha, jednego z najsłynniejszych fotografów pszczyńskich.