Brama Wybrańców
Oparła się wielkim pożarom zamku w 1737 r. i miasta w 1748 r. i praktycznie w niezmienionym stanie stoi do dzisiaj. Oto najstarszy budynek zespołu pałacowo-ogrodowego w Pszczynie i zarazem najstarszy budynek w mieście. Został wybudowany w 1687 r. na polecenie ówczesnego właściciela Wolnego Państwa Stanowego Pszczyna hrabiego Baltazara Erdmanna Promnitza.
Robotami kierował mistrz murarski Consilio (Consilius) Milius. Budynek bramny zwany „Wartą”, bo o nim mowa, został wybudowany w miejscu starszego, drewnianego budynku bramnego straży, po południowo-wschodniej stronie zamku pszczyńskiego.
W pierwszej części, przeznaczonej dla członków istniejącej w latach 1657-1875 straży zamkowej zwanej wybrańcami (stąd Brama Wybrańców), wydzielone były cztery pomieszczenia: mieszkanie dowódcy oddziału zwanego kapralem, pokój wartowników, sypialnia z pryczami oraz przedpokój. Wybrańcy (nazwa przejęta przez Promnitzów z polskiej terminologii wojskowej czasów króla Stefana Batorego) czuwali nad bezpieczeństwem gospodarzy zamku oraz ich gości, pełniąc wartę przed bramą, na mostku nad rzeczką Młynówką, łączącym kompleks zamkowy z rynkiem miasta.
Gdy na mostek wjeżdżały powozy, przyjmowali postawę na baczność i prezentowali broń, po czym otwierali dwuskrzydłowe drzwi, umożliwiając im przejazd na zewnętrzny dziedziniec zamkowy. Do obserwacji wszystkiego co działo się na zewnątrz, wartownikom służyły okna w narożnej baszcie oraz okrągłe okienko w murze obok bramy. Na temat drugiej, zachodniej części budynku wiadomo jedynie, że w obszernej izbie z belkowanym stropem mieściła się siedziba sądu książęcego, który został zlikwidowany w 1849 roku. W 1875 r. Hans Heinrich XI zlikwidował straż zamkową, lecz brama jeszcze długo pełniła funkcję wartowni. Wejścia na dziedziniec pilnowali portierzy.
zbiory Muzeum Zamkowego w Pszczynie
Brama Wybrańców z 30. lat XX wieku widoczna na fotografii Michała Święcha, ukryta była za gąszczem drzew i krzewów rosnących w miejscu starej fosy. Na murze i drzwiach powieszono dwie tabliczki: Przechód zakazany – Durchgang verboten oraz Zarząd Przymusowy.
Ważną częścią architektury bramy są wmurowane w dolnej partii szczytu nad sienią przejazdową, dwa herby Baltazara Erdmanna Promnitza i jego żony Emilii Agnieszki hrabianki von Reuss (1687 r.). Obecnie zastąpione są kopiami. Oryginalne XVII-wieczne herby, zostały przeniesione do Muzeum i od 2006 r. eksponowane są w zamkowej zbrojowni.
Po II wojnie światowej budynek służył między innymi jako baza noclegowa pszczyńskiego oddziału PTTK Biura Obsługi Ruchu Turystycznego oraz jako Biuro Informacji Turystycznej.
Opracowała Joanna Strońska-Przybyła na podstawie tekstu Jana Kruczka, Pszczyna wczoraj i dzisiaj, s. 58-65
Pszczyna wczoraj i dzisiaj
Inspiracją dla powstania albumu, stał się zbiór negatywów szklanych Michała Święcha, jednego z najsłynniejszych fotografów pszczyńskich.
Jak arystokratyczne rezydencje broniły się przed pożarem
W czasach, gdy domy w znacznym stopniu wznoszono z drewna, a ogrzewanie oraz gotowanie odbywało się przy pomocy otwartego ognia, zaś światło pochodziło od świec i prostych lamp olejowych często dochodziło do pożarów.