Fajki z Muzeum Etnografii i Przemysłu Artystycznego we Lwowie oraz Muzeum Zamkowego w Pszczynie
Zasadniczą część wystawy stanowi zbiór 61 fajek używanych na dawnych kresach południowo-wschodnich Rzeczypospolitej, pochodzących z kolekcji Muzeum Etnografii i Przemysłu Artystycznego we Lwowie. Kolekcja ta, o dużej wartości historycznej i artystycznej, nie była w okresie powojennym prezentowana w całości na Ukrainie. Jest to jej drugi – po ekspozycji w Muzeum Dzwonów i Fajek w Przemyślu – pokaz w Polsce. Zgromadzone tu fajki powstały na terenach Europy i Azji w wiekach XIX i XX. Wystawa unaocznia, jak krąg kulturowy, w którym je wyrabiano, kształtował ich postać i znajdował wyraz w dekoracji. Główki fajek bywały bogato rzeźbione lub zdobione dekoracją malarską. Często pokrywały je przedstawienia figuralne, sceny historyczne i rodzajowe lub herby właścicieli. Cybuchy – nierzadko bardzo długie oraz ozdobne – wykonywano z różnych materiałów. Niejednokrotnie całe fajki przybierały kształt ludzi, zwierząt czy przedmiotów. Dla większego efektu okuwano je srebrem albo innymi metalami, okładano macicą perłową, inkrustowano, siatkowano.
Pokazane na wystawie fajki są nie tylko przedmiotami użytkowymi, ale posiadają także walory artystyczne. Są piękne, pełne finezji i elegancji. Odpowiada to w zasadzie ich funkcji, bo palenie fajki – jakże odmienne od palenia papierosa – zawsze miało charakter pewnego rodzaju rytuału i magii. W kłębach dymu prowadzono nie tylko towarzyskie rozmowy, ale oddawano się również rozmyślaniom i kontemplacji. Nieprzypadkowo palaczami było wielu literatów, filozofów, naukowców i polityków. Ale nie tylko, palenie fajki traktowano też jako wytchnienie po pracy, chwilę ciszy i spokoju dla ludzi różnej kondycji społecznej.
Uzupełnienie kolekcji lwowskiej stanowią eksponaty pochodzące ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Pszczynie oraz kolekcji prywatnych. Są wśród nich zarówno fajki, jak i inne akcesoria związane z paleniem – papierośnice, cygarniczka, tytoń oraz przyrząd do jego cięcia – a także grafiki.
