Slide

Oto pawilon herbaciarni na wyspie, w otoczeniu bujnej zieleni. Na wyspę, usytuowaną na głównej osi widokowej od zamku, prowadziła drewniana kładka o szerokości 1,5 m, zaopatrzona w poręcze. Na zdjęciach widoczne są niskie żywopłoty, misa z kwiatami i liczne pergole. Nieopodal stały dwie drewniane ławki z oparciem. Ściany pawilonu porośnięte były bluszczem albo winoroślą, wijącą się po drewnianej kratownicy. Owalne okna posiadały ramy z szybami.

Powojenne dokumenty opisują go jako budynek w stanie silnego zdewastowania. W latach 60. XX wieku planowano nawet całkowitą likwidację tego obiektu i zastąpienie go inną, nową budowlą. Dzięki opinii prof. Gerarda Ciołka, architekta i historyka sztuki ogrodowej oraz autora projektu rekonstrukcji pszczyńskiego parku, zdecydowano się na wyremontowanie pawilonu.

Ostatni remont przeprowadzono w latach 1994-1995. Dzisiaj pawilon jest w pełni widoczny, ponieważ nie porasta go roślinność, a dookoła wybrukowany jest wąski chodnik. Pilastry, gzyms i opaski wokół okien pomalowano o ton jaśniej niż ściany budynku. W okna wstawiono otwierane kute kraty. Pokrycie dachu z blachy cynkowej zastąpiono miedzianą. Przed pawilonem pozostawiono, zachowane do dzisiaj, niskie, kamienne stoły, przy których piło się herbatę.

Prowadzący na wyspę mostek został prawdopodobnie zniszczony w czasie wojny. Natenczas w jego miejsce położono kładkę z pni, która przy niskim stanie wody umożliwiała przedostanie się na ląd. W latach 90. XX wieku wybudowano most łukowy, którego wygląd architektoniczny – głównie poręczy i balustrad, został opracowany w oparciu o materiały archiwalne i stare zdjęcia.

Piwnica lodowa, przedstawiona na prawie stuletniej fotografii, powstała najprawdopodobniej podczas ostatniej przebudowy parku w 2. połowie XIX wieku. Stoi na wznoszącej się półkolem części parku, na głównej osi widokowej od zamku. Wybudowana została w stylu neoromańskim na rzucie ośmioboku, w formie szybu albo piwniczki. Na jej szczycie mieścił się taras widokowy z kamienną galeryjką, do którego prowadziły kręte kamienne schodki, zabezpieczone poręczą. Dla zapewnienia cienia i naturalnego chłodu, wokół niej posadzono lipy. Była przeznaczona do przechowywania lodu i żywności. Bryły lodu wycinano zimą z pobliskich stawów lub rzeki Pszczynki. W takiej piwnicy mogły przetrwać nawet cały rok. Kiedy lodownia zatraciła swój użytkowy cel, przestano się nią interesować. We wrześniu 1922 roku planowano zaślepić piwnicę i wykorzystać budynek na toaletę publiczną, jednak tylko jedno wejście do jej wnętrza wykluczyło ten pomysł. W 1933 roku okręgowy konserwator zabytków uznał, że należy utrzymać lodownię jako „malowniczą ruinę”. Niczego nie dobudowywać i dbać o to, aby nie postępowała degradacja murów.

Ostatni remont przeprowadzono w latach 1994-1995. Zlikwidowano schody i galeryjkę oraz zaślepiono wejście do piwnicy. Uzupełniono tynki, wybiałkowano w środku, a naokoło wykonano opaskę żwirową o szerokości 1 m, ograniczoną krawężnikiem ogrodowym. Dzisiaj lodownia stanowi jedynie element architektury ogrodowej, charakterystyczny dla parków angielskich.

Opracowała Joanna Strońska-Przybyła na podstawie Pszczyna wczoraj i dzisiaj, s. 94-101