Grafiki Ridingera
Miedzioryty „Jesień” oraz „Rodzina niedźwiedzi”, Johann Elias Ridinger, Augsburg, XVIII w.
W zasobach Muzeum Zamkowego w Pszczynie znajduje się bogata kolekcja grafik Joahanna Eliasa Ridingera (1698-1767), niemieckiego malarza, grafika i wydawcy grafik działającego w Augsburgu, który zasłynął szczególnie dzięki serii miedziorytów przedstawiających sceny myśliwskie i zwierzęta. Artysta zainteresował się tą tematyką pod wpływem swego trzyletniego pobytu u barona Wolfa von Metternicha w Ratyzbonie. Miał tam okazję uczestniczyć w lokalnych łowach i polowaniach z psami, a także rysować i obserwować konie w szkole jeździeckiej.
Prace Ridingera idealnie nadawały się do dekoracji siedzib książąt z rodu Hochberg von Pless, których wielką pasją było myślistwo. Dzięki archiwalnym fotografiom wnętrz Zameczku Myśliwskiego Promnice z ok. 1909-1914 r. wiemy, że jego grafiki „Jesień” oraz „Rodzina niedźwiedzi” zdobiły ściany jednego z pokoi na parterze, zlokalizowanego w południowo-zachodniej części zameczku. Z pomieszczenia tego miał korzystać cesarz Wilhelm II, który niejednokrotnie przyjeżdżał na polowania w dobrach księcia pszczyńskiego.
Grafika „Jesień” („Der Herbst” / „L’Automne”) pochodzi z cyklu „Cztery pory roku psów” („Die vier Jahreszeiten der Hunde”). Przedstawia opierającego się o skałę sokolnika, czyli myśliwego polującego z ptakami łowczymi. Na jego lewej ręce siedzi sokół wyciągający głowę w kierunku smakołyku, który mężczyzna trzyma w drugiej ręce. Rolą ptaka łowczego podczas polowania było strącenie ofiary. W pobliżu sokolnika zobaczyć można ponadto pięć psów myśliwskich w typie płochacza niemieckiego (niem. „Wachtelhund” – dosłownie „pies na przepiórki”). Do ich zadań należało wyszukanie i wypłoszenie ptaków łownych dla sokoła, a także aportowanie zdobyczy – nierzadko z wody. Na grafice ukazano także jeszcze jednego sokoła oraz upolowane ptactwo, m.in. czaplę siwą, dziką gęś i cyraneczkę.
Rycinie „Jesień” towarzyszą rymowane teksty w języku niemieckim i francuskim:
„Der Herbst“
Weil zu der Reyher beitz der Herbst die beste Zeit,
Macht sich der Falconier auch fertig und bereit,
Und hält zu diesem End parat auf Zeit und Stund,
Die Stöber gleichwie auch Wind, Wasser Wachtel Hund.
„Jesień”
Jesień najlepszym czasem, by czaplę upolować,
Więc sokolnik czeka zwarty,
W gotowości trzymając sforę swą
Płochacze, psy wodne, jak i charty.
„L’Automne“
Pours chaser des Herons,
L’Automne est la plus proprè Saison.
Le Fauconier aver tous ses chiens,
Se tient pret à les sur-prendre bien.
„Jesień“
By czaplę upolować,
Jesień najlepszą porą.
Sokolnik ze swą psów sforą,
Trzyma się o krok, by ją zaszachrować.
Grafika „Rodzina niedźwiedzi” („Eine Bärenfamilie”) ukazuje niedźwiedzią rodzinę w porośniętej roślinnością skalnej grocie – ojca, matkę i dwoje młodych. Zwierzęta zajęte są jedzeniem upolowanego jelenia. Pod głównym przedstawieniem zostały uwiecznione ślady niedźwiedzi. Jak informują zamieszczone obok nich napisy w języku niemieckim i francuskim są to ślady niedźwiedzia uciekającego oraz niedźwiedzia idącego („Die Fährte eines Bären in der Flucht / Voyes d’un Ours fugant” oraz „Die Spur eines Bären im Gang / Voyes d’un Ours allant”). Grafika powstała w 1733 r.
Sylwia Smolarek-Grzegorczyk
